Xá-vệ là kinh đô của nước Kiều-tát-la do vua Ba-tư-nặc trị vì. Nơi đây có khu vườn Kỳ viên của thương gia Cấp Cô Độc mua lại của con trai vua Ba-tư-nặc với giá là số vàng đủ lót đầy khu vườn để cúng dường Đức Phật và Tăng đoàn. Cấp Cô Độc xin quy y Đức Phật và mời Đức Phật về đây lưu trú vào mùa mưa. Đức Phật đồng ý và đã lưu trú nơi này qua hai mươi bốn mùa mưa. Cũng tại đây Đức Phật đã thuyết giảng rất nhiều kinh điển trong đó có hai bộ kinh quan trọng là kinh Hoa Nghiêm và kinh Kim Cương. Trong mùa mưa thứ mười ba tại trú xứ này, Đức Phật đã thuyết giảng bài kệ:

“Quá khứ không truy tìm
Tương lai không ước vọng
Quá khứ đã qua rồi
Tương lai thì chưa đến
Chỉ có pháp hiện tại
Tuệ quán chính là đây
Không lay chuyển rung động
Hôm nay nhiệt tâm làm
Ai biết chết ngày mai
Không ai điều đình được
Với đại quân thần chết
Trú như vậy tinh cần
Đêm ngày không mỏi mệt
Xứng gọi Nhất Dạ Hiền
Bậc an tịnh trầm lặng”
(Kinh Nhất Dạ Hiền)

Đây là bài kệ quan trọng tóm tắt toàn bộ giáo lý của Người. Tôi đã viết bài kệ này nhiều lần dưới hình thức thư pháp chữ Việt. Tôi xúc động khi được đến Xá-vệ.

Xá Vệ Thành

Trú xứ này cũng là nơi Đức Phật thi triển thần thông. Cũng tại Shravasti Đức Phật đã độ được tướng cướp Angulimala từ bỏ con đường tội lỗi. Ông quy y, xuất gia theo Phật. Ông được Tăng đoàn chấp nhận nhưng trong thời gian tu tập, những khi đi khất thực, ông đều bị dân chúng khinh khi ném đá vào người. Đức Phật đã phải thường thuyết giảng cho ông hiểu và chấp nhận quả báo do ác nghiệp của ông đã gây ra thuở trước. Không bao lâu sau đó vị Tỳ kheo này cũng đã chứng quả A-la-hán.

Chiều nay đến đây lễ bái, chúng tôi đã được hoà nhập vào khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thanh tịnh của Thánh tích. Giữa vườn, trên nền đất gạch cũ nâu thẫm, bước lên hết vài bậc tam cấp là nền nhà của các tu viện hoặc tinh xá khi xưa Tăng đoàn và Đức Phật đã lưu trú. Tôi nhìn thấy rất nhiều vị Tăng Ni, Tu sĩ của nhiều quốc gia đang tham thiền, tụng kinh, niệm Phật. Không khí nơi đây trầm mặc, tĩnh tại. Tôi đã cùng đoàn thắp hương, đốt trầm cúng dường. Bằng niềm an lạc, tự tại, chúng tôi đã thành kính đảnh lễ, tụng nhỏ một thời kinh. Luồng linh khí lan tỏa. Tôi xúc động cảm nhận nguồn năng lượng mầu nhiệm đang được truyền vào tâm tôi.

Tại đây còn có một câu chuyện vô cùng cảm động, đó chính là cây Bồ đề A-nan. Đây là cây Bồ đề mà ngài A-nan đã trồng để nhớ Đức Phật mỗi khi Đức Phật đi vắng. Cây Bồ đề này được ngài A-nan chiết nhánh từ cây Bồ đề tại Tích Lan mà gốc là từ cây Bồ đề ở Bồ Đề Đạo Tràng. Tôi cảm giác đang có một làn hương thơm toả ra từ cây Bồ đề. Luồng từ trường thiêng liêng từ các dây cờ kinh Tây Tạng được người Tây Tạng cúng dường, lễ bái cũng đang lan toả khắp khu vực cây Bồ đề A-nan này.

Tôi thắp hương, đốt trầm dưới gốc cây Bồ đề. Tôi quỳ xuống đảnh lễ như để mặc niệm tưởng nhớ ngài A-nan.

cây Bồ đề A-nan

tháp ngài Cấp Cô Độc

Trời chạng vạng, ánh nắng chiều sắp tắt hẳn trước khi ra về, thầy Nguyên Hiền hướng dẫn chúng tôi tham bái tháp ngài Cấp Cô Độc và ngài Vô Não (Angulimala).

Rời Xá-vệ-quốc, tôi thấu hiểu tính vô thường của vạn vật. Thời kỳ hưng thịnh, huy hoàng của Phật giáo tại đây đã thuộc về quá khứ nhưng điều an ủi còn lại là Thánh tích này vẫn đang còn là nơi thu hút lòng ngưỡng bái thành kính của khách hành hương.

Về đến chùa, chúng tôi cùng nhau chuẩn bị bữa cơm tối với sự phân công mỗi người một việc. Tôi và thầy Nguyên Hiền được phân công đi chợ mua rau xanh, trái cây bồi dưỡng mọi người.

Thầy trò chúng tôi đã phải đi bộ một quãng đường từ chùa đến chợ khoảng hai ki-lô-mét vì không đón được xe. Sau khi mua được rất nhiều rau xanh, trái cây và cả chili (ớt) nữa, chúng tôi đón một chiếc richshaw, ngã giá từ chợ về chùa là hai mươi rupee (khoảng mười ngàn đồng Việt Nam). Chú bé tài xế khoảng mười hai, mười ba tuổi, thân hình gầy gò, đen đúa đồng ý chở với cử chỉ lắc đầu dễ thương của người Ấn. Richshaw là loại xe đạp lôi, giống như xe đạp lôi ở các tỉnh miền tây Việt Nam.

Rau về, chúng tôi xúm xít cùng nhau làm rau, nấu nướng. Chúng tôi đã có thêm một bữa cơm tối đầm ấm, ngon miệng trên đất Ấn.  
22 giờ tôi đã đi ngủ vì mệt và lạnh.