Sau buổi họp đầy căng thẳng nhà vua ra vườn ngự uyển để thưởng thức hương thơm của muôn loài vè tiếng líu lo của vạn loài chim hót.

Nhà vua nằm nghĩ dưới tầng cây sum xuê tỏa đầy bóng mát, che đi cái nắng gắt của mùa hạ. Gió  hiu hiu thổi đưa Ngài vào giấc nồng. Khi tỉnh giấc chiều hoàng hôn đã buông xuống, từng đàn chim lũ lượt kéo nhau về tổ. Ngài chợt nghe loài chim nào đó cất tiếng hót thanh thót trầm bỗng làm cho Ngài say đắm. Tiếng chim đã dứt từ bao giờ mà nhà vua vẫn còn thẩn thờ, tiếc nuối, quên mất hoàng hôn đang bao phủ quanh mình.

Sáng mai, nhà vua truyền lệnh giăng lưới bắt loài chim đó đem dâng cho Ngài. Người ta bắt được Hoàng Oanh là loài đẹp nhất đem dâng vua. Nhà vua trông thấy chim mừng rỡ khen ngợi. Ngài đinh ninh tiếng hót hôm qua là Hoàng Oanh. Nhưng Hoàng Oanh đã làm cho vua thất vọng. Dù rằng tiếng hót của Hoàng Oanh cũng hay nhưng so với tiếng hót kia thì còn thua kém nhiều. Nhà vua sai quân hầu làm chiếc lồng vàng ban thưởng cho Hoàng Oanh và nó hài lòng vui mừng nhảy nhót trong đó.

Người ta lại dâng lên vua chim Gõ Kiến. Loài này đẹp không thua loài Hoàng Oanh bao nhiêu. Nhưng Gõ Kiến cũng làm cho vua thất vọng. Và Gõ Kiến cũng được vua ban cho chiếc lồng vàng, nõ cũng hài lòng về phần thưởng của mình.

Người ta tiếp tục cuộc lùng bắt, chọn những loài nào đẹp như Hoàng Oanh, Gõ Kiến bắt hết. Khi ấy loài chim Ghẻ mách với bọn quân hầu. Tiếng hót hôm qua là chị Sơn Ca, hãy đem chị về dâng lên vua. Bọn quân hầu thấy Sơn Ca xấu xí họ không hài lòng nhưng nghe lời mach bảo của chim Ghẻ cũng gượng mà đem về.

Nhà vua vừa thấy Sơn Ca, Ngài đã nổi trận lôi đình, cho rằng bọn người bắt chim khi dễ mình. Lúc ấy, chim Sơn Ca lên tiếng: Tâu bệ hạ, tiếng hát hôm qua nơi vườn ngự uyển là của hạ thần chứ không ai khác.

Nhà vua còn ngờ chưa tin, không lẽ loài chim xấu xí như vậy mà lại có tiếng hót hay đến thế? Thì chợt nghe giọng hát hôm qua lại vang vọng nơi cổ họng bé bỏng của Sơn Ca. Nhà vua sai làm chiếc lồng vàng đẹp hơn cả Hoàng Oanh và Gõ Kiến ban thưởng cho Sơn Ca, nhưng Sơn Ca lại từ chối. Sơn Ca không muốn giam hãm đời mình trong không gian chật hẹp. Đời của Sơn Ca đã quen sống ở nơi không gian thênh thang, bầu trời xanh ngát. Nơi đó, có cỏ cây hoa lá, gió thổi, suối reo mặc tình bay nhảy, ca hót .

********

Lời Bình.

Những hào nhoáng, vẻ đẹp sơn trét bên ngoài đôi lúc làm em lẫn lẫn. Em mua về biết bao trụ cột sơn trét đủ màu, những dáng vẻ ấy làm em mê mệt. Em bỏ công dựng lên một túp lều lý tưởng nhưng vừa chui đầu vào thì nó đã sụp đỗ, đè bẹp đời em trong buồn đau tiếc hận. Vì những dáng vẻ đủ màu đã làm em lòa mắt. Em đâu biết rằng bên trong đó đã thối nát cả rồi.

Cũng thế, em nhìn những người xung quanh cũng giống hệt như em chọn túp lều lý tưởng của đời em. Em chỉ biết đánh giá họ, nhận xét họ qua những dáng vẻ bên ngoài thì làm sao em không lầm lẫn ân hận được. Đâu phải em cứ mặc áo đẹp vào, trang điểm cho thật khéo thì em trở thành người tốt và cũng không vì mặc áo rách, vải thô mà em trở thành người xấu xa, hèn nhát, khoát lát, dối đời.

Xưa kia, có chàng trai trẻ nọ. Anh muốn biết số phận đời mình rồi sẽ ra sao? Chàng nghe lời người ta mách bảo, mang gói đi tìm nhà hiền triết. Vừa đến nhà anh thấy cụ già ốm yếu, gầy mòn mở cửa đón chàng, mời chàng vào nhà.

Chàng vào nhà nhìn quanh không thấy bậc hiền triết ở đâu bèn hỏi:

Thưa cụ bậc hiền triết ở đâu xin cụ cho cháu gặp.

Cụ già nói: Anh đang đối diện với người anh muốn tìm vậy anh đòi tìm gì nữa?

Chàng trai trẻ ngạc nhiên, sững sốt. Thì ra bậc hiền triết mà anh muốn tìm quá ư bình dị, đơn giản như thế. Chàng cứ ngỡ bậc hiền triết phải như con người anh tưởng tượng.

Em cũng như anh, mỗi người chúng ta nhốt đời mình, giam hãm đời mình trong chiếc lồng vàng mà cuộc đời đã tặng bạn. Cũng như Hoàng Oanh và Gõ Kiến hài lòng an phận trong chiếc lòng vàng nhà vua đã ban cho. Em cũng thế! Cứ hài lòng, an phận mãi trong chiế lòng vàng ấy sao? Hãy học theo thái độ của Sơn Ca! Bẻ ổ khóa vàng ấy đi. Tung cánh bốn phương trời thưởng thức vẻ đẹp lung linh huyền diệu của trăng sao, những áng mây bạc giăng giăng cuối chân trời xa xa. Những dáng vẻ đẹp đẽ mỹ miều hương thơm ngọt diệu của các loài hoa đang chờ em thưởng thức.

Sưu Tầm