Nhà có bảy người và ba là lao động chính. Năm anh em được nuôi lớn và học hành bằng sức lao động của ba ở hợp tác xã sửa chữa xe đạp.

Thương các con tối nào cũng thập thò coi trộm tivi ở mấy nhà hàng xóm có kinh tế khá giả luôn đóng chặt cửa, ba mạ tùng tiệm mãi rồi cũng mua được chiếc tivi đen trắng 14 inches từ tiệm bán đồ cũ. Niềm vui quá lớn đối với cả nhà. Tối đầu tiên gia đình có tivi cũng là lúc mở màn Vòng chung kết Euro 1988 tại Tây Đức.

Mùa Euro, mùa nhớ, mùa thương...

Mang tivi ra hiên nhà, bảy người trong gia đình xúm xít, quây quần bên nhau từ giây phút bắt đầu chương trình Những bông hoa nhỏ. Thoáng chốc, cu Anh và cu Em ở nhà bên dắt nhau chạy qua rồi chú Châu, chú Thiện ở xóm dưới đạp xe tới với những tiếng cười giọng nói rổn rảng lan tỏa theo gió Lào thổi tràn thị xã trong đêm mùa hè. Sau giờ bóng lăn, người mỗi lúc mỗi đông, có cả chú bảo vệ nghiêm khắc của hợp tác xã cơ khí cạnh nhà, mấy người ở xóm trên và đôi ba người đi đường dừng chân coi vài pha bóng.

Ba hoan hỷ đón và tiễn người quen kẻ lạ, luôn miệng kêu các con lấy ghế cao ghế thấp mời khách ngồi, ngay cả khi trong nhà ngoài ngõ không còn vật gì có thể dùng để ngồi và hiên nhà đã không còn chỗ cho những người tới muộn hơn. Trẻ con lót dép ngồi ở phía trước, người lớn đứng hoặc ngồi ở phía sau, đêm sau đông hơn đêm trước và làm cho chiếc hiên nhỏ của gia đình trở thành một không gian mới có nhiều cảm xúc theo từng nhịp bóng lăn và, đó là nơi năm đứa con của ba bắt đầu biết về sự hòa hợp của tình làng, nghĩa xóm.

Hôm sau và mấy hôm sau nữa, trước lúc đem tivi ra hiên nhà là ba lục tìm khắp hè nhà đến góc bếp lấy ra gỗ dài ván ngắn và sai các con lấy búa, gom đinh, đưa kềm để đóng những chiếc ghế thật thô mộc và chắc chắn, nhiều nhất là loại ghế mỗi chiếc đủ chỗ ba hoặc năm người ngồi mà người ở quê tôi gọi là đòn bào. Người nào tới khi đã hết ghế ngồi hàng ngày trong nhà, dù lớn dù nhỏ, ba đều nhường chiếc ghế của mình và khi không thể nhường thêm được nữa thì ba nhất quyết mời họ cùng ngồi trên những chiếc đòn bào ấy để dẫu thiếu thốn nhưng người mình vẫn coi bóng đá đang diễn ra ở châu Âu thật tử tế, đàng hoàng.

Và với đôi mắt cận thị trên mười điốp và tật nặng tai nhưng trong những đêm hè sôi động của Euro 1988, ba lùi ra phía sau để không choán tầm nhìn rõ của người khác. Thỉnh thoảng, hình ảnh trong chiếc tivi cũ lại bị mất nét, cả màn hình bị nổi hột mè và âm thanh bị nhiễu thì ba lại chạy ra hè nhà xoay xoay cột ăngten cho tới lúc hình nét tiếng rõ trở lại. Cũng trong những đêm hè nóng nực đó, mạ hoặc nấu khoai hoặc luộc bắp và nấu nước chè xanh ngọt lịm để mời những người tới nhà mình coi tivi, nhất là để mấy cha con và khách ăn lót dạ mà coi bóng đá giữa đêm khuya, tiện tay cắt thêm mấy tấm giấy bìa rất hiếm hoi để khách làm quạt xua bớt cái nóng.

Khi lớn lên, mấy anh em hiểu đó là lúc và cũng là cách ba mạ dạy các con về lòng thơm thảo của con người với con người.

Và cũng bằng lòng thơm thảo với người mà hễ thấy ai ngủ mệt trên nền hiên nhà mình trong mười mấy phút nghỉ giữa hai hiệp đấu, ba lấy gối kê đầu cho người ấy và ba mạ cất giữ cẩn thận vật gì người khác để quên trong lúc coi bóng đá cho tới khi vui vẻ trao lại tận tay họ. Đã có lần ba nói, chỉ có lòng thơm thảo mới cho phép một cầu thủ đưa tay giúp cầu thủ đối phương đang nằm trên sân do bị ngã sau một cú va chạm trong khi tranh bóng đứng dậy như trong cái cảnh vừa được chiếu lại trên màn ảnh nhỏ.

Vẫn đọng trong ký ức của gia đình về những kỳ Euro mà mấy cha con không bỏ qua một giây bóng lăn nào. Thuộc lòng tên, số áo và nhớ rõ khuôn mặt, dáng vẻ của từng cầu thủ, mấy cha con có thể nhận ra từ phía sau hay bên phải, bên trái mỗi cầu thủ của các đội bóng làm nên Cơn lốc màu da cam, Cỗ xe tăng Đức, Đội quân màu thiên thanh và những bậc thầy tài danh của họ như Cruyff, Beckenbauer, Lobanovski...

Coi bóng đá, reo hò theo lối chơi bóng tổng lực của “những người Hà Lan bay”, xuýt xoa khâm phục nền tảng vững chắc của Cỗ xe tăng Đức, vỗ tay trước cú sút xa đẹp mắt của các cầu thủ Liên Xô,... cả chủ và khách trong hiên nhà là những cổ động viên bóng đá cuồng nhiệt và vô tư, trong sáng. Họ mê mẩn, reo vui dõi theo từng pha bóng hay, bàn thắng đẹp của “Bộ ba nguyên tử” Rijkaard-Van Basten-Gullit và cùng tiếc nuối, thở dài, kêu “ôi” khi cầu thủ bỏ lỡ cơ hội ghi bàn. Có lúc, tất cả làm như mình đang là huấn luyện viên chỉ đạo đội bóng mình ưa thích trên sân, cứ luôn miệng giục các cầu thủ kịp lùi về phòng ngự hoặc nhanh chóng ào lên tấn công.

Và, bài học quý giá mà người nào cũng học từ bóng đá thuở ấy là không nên tìm kiếm chiến thắng bằng lối chơi thực dụng thô cứng, cũng đừng cố chinh phục đỉnh cao của bóng đá với lối chơi hoa mỹ kém hiệu quả mà mỗi một tài năng bóng đá hãy biết cách tỏa sáng trong sự gắn kết của cả đội bóng để làm nên lối chơi cống hiến, cởi mở với tất cả sức mạnh của sự trung thực, ý chí, nghị lực, sự hồn nhiên và vẻ đẹp của kỹ thuật lẫn nghệ thuật đá bóng. Từ đó, sẽ nhận được từ triệu triệu trái tim của con người trên khắp hành tinh tình cảm yêu mến, sự khâm phục và lòng ngưỡng mộ cùng cúp vàng và danh hiệu vô địch.

Cũng với bài học ấy, những cổ động viên của Euro đã nhiều lần bật dậy reo vang trong hiên nhà của một người đàn ông nghèo khó là ba để rồi khi những sóng âm thanh lắng xuống, có thể nhận ra trong số họ có những người sống trong những ngôi nhà vẫn thường đóng chặt cửa coi tivi trước ánh mắt háo hức, thèm muốn của những đứa trẻ con nhà nghèo trong xóm. Với họ, trong những kỳ Euro và World Cup tiếp theo, ba vẫn thường vui vẻ chia sẻ những trang Tin nhanh Bóng đá của báo Tuổi Trẻ, báo Thanh Niên mà mấy đứa con đang học đại học ở Sài Gòn dành dụm gửi về.

Mãi mãi, với ba, bóng đá là một trong những trò chơi rất đẹp của con người và cuộc sống, là sự thảo thơm bởi đơn giản chỉ cần hơn hai mươi người chơi bóng là cả thế giới có chung một niềm vui tràn ngập.
Euro 2012 là Euro đầu tiên vắng ba trong gia đình. Khắp nơi, nhà nhà đã có tivi và nhiều trong số đó là tivi màn hình phẳng với độ nét cao và âm thanh cực chuẩn nên trong xóm khá im ắng khi trái bóng Euro lăn. Tình yêu đối với bóng đá đã được ba khơi nguồn và nỗi nhớ thương ba càng đầy trong mùa Euro làm mấy anh em rơi nước mắt khi thắp nén hương thưa với ba: Euro 2012 đã về!

Nguyễn Bội Nhiên