Đêm không sâu lắm, nhưng cũng đủ cho âm thanh của đêm thỏ thẻ sự hiện hữu của chính mình. Trăng không sáng lắm, nhưng cũng đủ cho đá núi ngẩng đầu nhìn ra bể cả. Tôi và một người bạn, hai kẻ thèm sương lạnh, im lìm, bất động, nằm ngửa trên đỉnh Hải Vân Sơn.

Sương đủng đỉnh giăng mờ tứ phía, thỉnh thoảng trăng vén mùng rủ tôi đi hoang. Ngóng về phương Nam, thuyền Nam Ô lập lờ nói chuyện với ngàn sao. Nhìn ra phương Bắc, biển Lăng Cô rạt rào tự tình cùng mây biếc. Trăng ở giữa lao xao, đứng núi này trông núi nọ, rồi thổn thức, hoặc ngậm ngùi, khi thì treo mình lủng lẳng ở rặng cây đầu non, lúc thì theo mây nhảy chầm xuống biển. Núi thì im thin thít, lâu lâu lại thở ra một hồi còi ư ử đâu dưới lòng đất lạnh, hoang liêu.

Trong đời tôi đã có ba lần bật khóc với thiên nhiên: một lần trên đỉnh Langbian Đà Lạt khóc lên vì sung sướng. Một lần nằm ngửa trên mạn thuyền ngắm trăng khuya từ Hải đảo Lại Sơn qua Phú Quốc, khóc vì thấy mình nhỏ bé quá giữa vũ trụ đại ngàn. Một lần khóc vì xúc động khi đảnh lễ tháp vua Trần trên Yên Tử. Còn bây giờ, giữa đỉnh đèo hải vân bạt ngàn biển núi, tôi, một tiểu vũ trụ thiêm thiếp giữa đại vũ trụ trùng trùng, tôi không bật khóc, không xúc động, mà tê điếng bởi những thoáng tư duy. Tôi tự cho phép mình nghĩ rằng mình đã hiểu vì sao khi mới thành đạo, Phật tuyên thuyết thế giới Hoa Nghiêm. Hiểu thôi nhưng chưa biết, hiểu và biết còn cách xa vời vợi.

Nhất Thanh